Er zijn veel verschillende manieren om kinderen te betrekken bij een afscheid.
Het hoeft ook lang niet altijd om ‘grote’ dingen te gaan. Het ‘niet weghouden’ van broertjes en zusjes tijdens gesprekken, het samen bloemen uitzoeken of samen een poosje stil bij het overleden kind aanwezig zijn, zijn allemaal eenvoudige manieren om kinderen bij het afscheid te betrekken.

Natuurlijk kan het ook anders en kunnen kinderen een rol tijdens de plechtigheid krijgen of helpen bij het beschilderen van de kist. Kinderen kunnen ook helpen om de kist te sluiten. Hiervoor kunnen bijvoorbeeld speciale vlindersluitingen gebruikt worden.

 

 

Rouwen is en blijft een emotioneel proces dat tijd en energie kost. Hoe pijnlijk en vervelend het ook is, rouw hoort wel bij het leven. Iedereen rouwt op zijn eigen manier, voor de een is het wat moeilijker dan voor de ander om er weer bovenop te komen. Een goed rouwproces kan hier bij helpen. Wij hebben daarom een lijst opgesteld met 10 rouwverwerking tips om je er weer een beetje bovenop te helpen.

10 rouwverwerking tips

1- Huilen

Huilen... iedereen huilt wel eens, vooral als je een belangrijk persoon in je leven verliest is het meer dan normaal dat je huilt. Tranen zorgen ervoor dat je je een beetje verlicht en vrij voelt. Krop je gevoelens en emoties dus vooral tijdens de rouwperiode niet op en laat je tranen de vrije loop. Behalve de ontspannende werking heeft huilen ook een andere functie. Huilen is voor anderen vaak een signaal dat iemand hulp en warmte nodig heeft. Hoewel je het wellicht niet zo bedoelt zul je dus ook eerder hulp van anderen ontvangen zodra ze zien dat je verdrietig bent.

2- Rust

Rouwen kan veel energie van je vergen. Het is begrijpelijk dat je het erg zwaar hebt, je bent immers iemand verloren waar je veel van houdt. Maar vergeet ook niet om aan je eigen welzijn en gezondheid te denken! Zorg ervoor dat je genoeg rust krijgt, zodat je lichaam en je geest even kunnen ontspannen. Als dit in de avond niet lukt, omdat je steeds aan hem of haar moet denken, is het een idee om midden op de dag even een rustmomentje voor jezelf te pakken.

3- Praten

Praten met anderen kan natuurlijk niet ontbreken in deze lijst met rouwverwerking tips. Praat met je familie of vrienden over de overleden dierbare. Vertel over de leukste momenten die je met hem of haar had of wat je het meest mist. Als je dit niet met je vrienden of familie wilt doen is het ook een idee om even het internet te doorzoeken. Er zijn namelijk genoeg online groepen (denk aan Facebookgroepen) en forums waarbij je met mensen kan praten die het ook moeilijk hebben met rouwverwerking.

4- Afleiding

Probeer je gedachten op wat anders te richten. Pak een oude hobby op of probeer juist wat nieuws. Het belangrijkste is dat je iets doet wat je echt leuk vindt. Denk bijvoorbeeld aan een bepaalde sport of misschien vind je wel plezier in schrijven of schilderen. Als je een minder intensieve afleiding zoekt kan lekker op de bank liggen met een dekentje en naar films of series kijken ook een leuke afleiding zijn. Of ontdek de kracht van mooie woorden in een goed boek. 

5- Muziek

Iedereen luistert wel eens naar muziek, op vrolijke momenten maar ook op momenten van verdriet. Je zou denken dat het luisteren naar droevige muziek je juist nog verdrietiger zou maken, maar dit is niet altijd zo. Het luisteren naar droevige muziek kan juist goed zijn in de rouwperiode. Het is namelijk zo dat de songteksten vaak zo goed passen bij je huidige situatie en gevoelens dat het helpt bij het verwerkingsproces en het accepteren van je emoties. Je krijgt hierdoor tevens het gevoel dat je niet de enige bent. Natuurlijk kan vrolijke muziek je óók helpen om juist even niet aan verdrietige dingen te denken.

6- Neem alle tijd

Ze zeggen wel eens dat tijd alle wonden heelt, heel cliché wellicht, maar in het geval van rouwverwerking is dit wel een beetje waar. In het begin is het vaak het zwaarst, je weet nog niet hoe je met het verlies moet omgaan en hoe het nu verder moet. Je hebt het gevoel dat de pijn en het verdriet voor altijd zo sterk zullen blijven. Maar naarmate de tijd verstrijkt, hoe beter je hiermee leert omgaan. Natuurlijk, het verdriet zal er voor altijd zijn, maar het leven gaat immers door. Jij bepaalt wel zelf het tempo. Vergeet niet dat iedereen op zijn eigen manier rouwt en dat rouwen geen eindpunt kent.

7- Sluit jezelf niet te veel af

Natuurlijk wil je soms juist even tijd voor jezelf hebben om te rouwen, maar pas op dat je dit niet teveel alleen gaat doen. Blijf in contact met je vrienden en familie, want zij kunnen jou ook helpen in deze zware periode. Zij kunnen een luisterend oor bieden, helpen waar nodig en ze kunnen je helpen met de juiste afleiding vinden. Op deze manier krijg je niet het gevoel dat je er alleen voor staat. Warmte van de mensen om je heen kan je namelijk juist helpen.

8- Wees niet bang om hulp te vragen

Een van de belangrijkste rouwverwerking tips is dat je anderen laat weten hoe je je voelt en of je ergens hulp bij nodig hebt. Je omgeving vindt het namelijk vaak moeilijk om in te schatten waar je behoefte aan hebt. Ze willen je graag helpen met het verwerken van jouw verlies, maar weten niet altijd hoe en wanneer. Dus laat zelf weten of je mensen nodig hebt of wanneer je juist liever met rust gelaten wilt worden.

9- Professionele begeleiding

We komen bijna aan het einde van onze rouwverwerking tips. Heb je al deze tips al eens uitgeprobeerd en heb je het gevoel dat het nauwelijks tot niet heeft geholpen? Dan kun je misschien overwegen om een stapje verder te gaan en contact opnemen met een professionele rouwcoach. Een rouwcoach helpt je om het verlies te verwerken, zodat je jouw leven langzamerhand weer kan oppakken. Natuurlijk zal het verdriet niet volledig verdwijnen, maar je leert er wel beter mee om te gaan.

10- Realiseren en accepteren

Uiteindelijk is het toch belangrijk dat je realiseert dat rouw om een overleden dierbare altijd in je leven zal blijven. Het wordt natuurlijk steeds minder, maar helemaal weg gaan zal het niet. Het gemis van die persoon zal voor altijd bestaan. Daarom is het van belang dat je accepteert dat hij of zij er niet meer is en dat je de mooie momenten die jullie samen hebben gehad voor altijd koestert.

 

 

 

Hoe jong ze ook zijn, elk kind rouwt na een overlijden. Op een aantal punten wijkt het rouwproces van een kind af van dat van een volwassene. Dit heeft te maken met het feit dat het denkproces van kinderen tot en met twaalf jaar nog niet volledig is ontwikkeld. Een kind helpen met rouwen is daarom heel belangrijk. Zeker omdat de manier waarop het rouwproces verloopt, bepalend kan zijn voor de rest van zijn of haar leven.

Hoe uit een kind zijn verdriet na een verlies?

Rouw bij kinderen is vaak zichtbaar via het gedrag. Dit komt omdat zij vaak niet weten hoe ze met deze gevoelens van rouw en verdriet om moeten gaan. De volgende vormen van gedrag kunnen opvallend zijn:

  • Agressie
  • Boosheid
  • Ontkenning
  • Concentratieproblemen
  • Onrust
  • Stil en opvallend lief; zoekend naar aandacht

Elk kind heeft zijn eigen manier van gevoelens uiten. Toch zijn er wel vormen van gedrag en gevoelens die vaak voorkomen. Hoe deze gevoelens dan weer geuit worden, is weer heel persoonlijk en per kind verschillend. Ook rouwen kinderen niet continu. Het rouwen gaat op en af. Een kind kan plotseling overdonderd worden door verdriet, maar het moment daarna weer vrolijk naar buiten rennen om te gaan spelen.

Kinderen kunnen pas later gaan rouwen

Jonge kinderen gaan vaak pas rouwen als de situatie weer als 'veilig' gezien wordt. Neem als voorbeeld een peuter die zijn moeder verliest. Het eerste jaar gedraagt hij zich misschien alsof er niks aan de hand is, terwijl daarna opeens slaapproblemen optreden en het kind misschien prikkelbaar gedrag gaat vertonen. Belangrijk als ouder is om in te zien dat het verdriet tijdelijk is weggestopt en dus in een later stadium naar boven komt. Vaak is extra hulp een prettige bijkomstigheid. Belangrijk is om gehoor te geven aan dit verdriet. Het wegstoppen ervan kan tot ernstige problemen leiden. Denk aan een onverwerkt trauma bijvoorbeeld. Omdat kinderen per levensfase anders omgaan met verdriet, is het belangrijk om per leeftijd de verschillen in rouw en gedrag te herkennen, zodat je hier op kunt inspelen als volwassene. Onderstaand daarom een uitleg per fase.

Peuters & kleuters

Peuters leven in een fantasiewereld en hebben nog geen besef van de dood en het feit dat dit definitief is. Woorden als 'nooit' en 'voor altijd' zeggen hen eigenlijk nog niets. Als ze verdrietig zijn is dat omdat ze hun moeder op dat moment missen, niet omdat ze beseffen dat zij nooit meer terugkomt. Als volwassene is het belangrijk dat je hen laat voelen dat je er bent. Probeer eens door de ogen van het kind te kijken en beantwoord hun vragen, keer op keer. Eerlijkheid en openheid zijn hierbij belangrijk. Zo leren ze ook wat de dood inhoudt.

Kinderen van 7 tot 9 jaar

Deze leeftijdsgroep begrijpt het wel, maar weet er vaak niet mee om te gaan. Vanaf hun zevende levensjaar kunnen kinderen verbanden leggen tussen verschillende gebeurtenissen. Dit maakt ze kwetsbaar, angstig en vol verwarring. Ze begrijpen dat de dood definitief is, maar willen niet anders zijn dan de kinderen uit hun omgeving, waardoor ze bepaalde gebeurtenissen kunnen gaan verzwijgen. Als volwassene kun je hen helpen door rust en ruimte te creëren. Een plek waar ze zichzelf kunnen zijn en hun verdriet mogen uiten. Laat ze met rust wanneer zij met hun vriendjes zijn, maar open bijvoorbeeld een gesprek als jullie thuis op de bank zitten.

Kinderen van 10 tot 12 jaar

Enerzijds krijgen kinderen in deze leeftijdsgroep een bepaalde onafhankelijkheid, anderzijds zijn ze stiekem ook nog afhankelijk van hun ouders. Wanneer zij te maken krijgen met een sterfgeval, zullen ze behoefte hebben aan steun en troost. Toch kunnen ze de neiging hebben dit te verbloemen, omdat ze niet kinderachtig willen zijn. Dit kan zich uiten in prikkelbaar en moeilijk gedrag. Wat je ook vaak ziet in deze leeftijdsgroep is dat er steun wordt gezocht bij leeftijdsgenoten. Soms meer dan bij de ouders. Als volwassene is het belangrijk om te zorgen voor open communicatie. Geef ze het gevoel dat ze vragen mogen stellen en ben te allen tijde eerlijk.

Kinderen van 13 tot 18 jaar

In deze leeftijdsfase is het besef eigenlijk het grootste. Daarnaast is dit ook de fase waarin het 'puberen' begint, wat an sich al een heftige periode is. De kinderen uit deze groep maken zich langzaam los van familie en willen onafhankelijk zijn. Ze gaan experimenteren en richten zich veel op hun vrienden. Als ze te maken krijgen met een overlijden, kan dit ongelofelijk lastig zijn. Ze willen graag troost, maar ook onafhankelijk zijn. Daarnaast voelen ze zich vaak verantwoordelijk voor andere gezinsleden, waardoor ze zichzelf soms vergeten. Als volwassene is het belangrijk om deze persoon niet te vergeten, aangezien hij of zij dit vaak indirect zelf wel doet. Praten is the key, ook al is hier soms wat hulp van buitenaf voor nodig.

Een kind helpen met rouwen: extra tips

  • Als je zelf heel veel verdriet hebt, is het vaak lastig om het verdriet van je eigen kind er ook nog bij te hebben. Denk dan eens na over hulp van buitenaf en praat hierover met je kind. Twee stichtingen die mogelijk hulp kunnen bieden zijn Stichting Achter de Regenboog & Stichting In de Wolken
  • Als er een familielid overlijdt is het kind niet alleen een geliefde kwijt, ook de tijdsbestedingen met hem of haar verdwijnen opeens. Probeer deze momenten toch in stand te houden, door bijvoorbeeld een ander familielid in te schakelen waar het kind een goede band mee heeft
  • Ook een kind heeft emoties. Als hij of zij een keer driftig is, heb hier dan begrip voor, maar maak het wel bespreekbaar wanneer het ernstige vormen aanneemt
  • Geef ruimte aan herinneringen. Bekijk samen foto's, knutsel samen een fotolint in elkaar of kijk leuke filmpjes terug
  • Ga de dood niet uit de weg en praat erover. Want waarom wel praten over een geboorte van een kindje, maar niet over de dood van een dierbare? Het leven is nou eenmaal een tijdlijn van leven en dood. Dat jij je kind vertelt hoe het leven in elkaar steekt, geeft hem alleen maar de mogelijkheid om met de juiste kennis aan het volwassen leven te beginnen.